พิษณุโลก เมืองลูกหลวง

ในสมัยสุโขทัยครั้งสมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไท ได้โปรดฯให้ย้ายเมืองสองแควมาตั้งอยู่ ณ ตัวเมืองในปัจจุบัน เมื่อประมาณปี พ.ศ. 1900 แต่ยังคงเรียกว่าเมืองสองแควเรื่อยมา โดยให้พระยาไสลือไท ราชโอรสมาครองเมืองในฐานะเมืองลูกหลวง
ในสมัยอยุธยา เมืองสองแควเปลี่ยนชื่อเป็นเมืองพิษณุโลกและทวีความสำคัญมาก เพราะโดยลักษณะที่ตั้งเมืองนั้น พิษณุโลกอยู่กึ่งกลางระหว่างกรุงศรีอยุธยาและอาณาจักรฝ่ายเหนือ ครั้นถึงสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนารถ เมืองพิษณุโลกมีฐานะเป็นราชธานีของไทยอยู่นานถึง 25 ปี คือตั้งแต่ปี พ.ศ. 2005 - 2030 สมเด็จพระบรมไตรโลกนารถ เสด็จประทับที่เมืองนี้และทรงผนวชที่วัดจุฬามณีด้วย นอกจากนี้ยังเป็นเมืองพระราชสมภพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในอดีตเคยเป็นเมืองราชธานีฝ่ายเหนือของเมืองแถบลุ่มแม่น้ำยมและน่าน มีพระมหาอุปราชปกครองติดต่อกันมาหลายพระองค์